Nagroda architektoniczna Miesa van der Rohe 2022: oto wszystkie nominacje z Polski

Nagroda architektoniczna imienia Miesa Van der Rohe to najważniejsza nagroda w dziedzinie architektury w Europie, równie prestiżowa co filmowe Oskary. W kolejnej edycji, która zostanie rozstrzygnięta w 2022 roku nominacje zyskało aż 25 projektów z Polski. Pokazujemy je wszystkie!

Nagroda Unii Europejskiej w konkursie architektury współczesnej została ufundowana przez Komisję Europejską i Fundację Miesa van der Rohe. Pierwszy raz przyznano ją ponad 30 lat temu. To prestiżowe wyróżnienie dla najlepszych projektów trafia do architektów co dwa lata. Nominacje są zgłaszane przez ekspertów z Europy, krajowe stowarzyszenia zrzeszone w ramach Rady Architektów Europy oraz komitet doradczy nagrody.

P4 budynek biurowo-usługowo-hotelowy
lokalizacja: Warszawa
projekt: JEMS Architekci
inwestor: Garvest
rok realizacji: 2019

Kompleks P4 składa się z czterech budynków. Jedna z części mieści czterogwiazdkowy hotel Vienna House Mokotów Warsaw, który tworzy pierzeję ulicy Postępu. Pozostałe przeznaczone zostaną na biura. Bryły budynków usytuowanych w głębi działki mają formę tarasowej kaskady. Tarasy dały możliwość wprowadzenia w tkankę miejską dodatkowej zieleni. Wyrazistymi elementami budynków, nadającymi im charakter są słupy w kształcie litery V i masywne podciągi. Konstrukcja opierająca się na systemie żelbetowych ram.

Projekt architektoniczny odwołuje się do industrialnej przeszłości Służewca Przemysłowego. Czerpie inspirację z zabudowy o przemysłowym charakterze i nadaje kompleksowi cech brutalizmu. Warta odnotowania jest uniwersalność budynku, który zmienił swoje przeznaczenie z biurowca na hotel. Łatwość adaptacji jest w dobie kryzysu energetycznego szczególną wartością.

Fot. Juliusz Słowacki

Enklawa przyrodnicza Bobrowisko
lokalizacja: Stary Sącz
projekt: 55Architekci
inwestor: Gmina Stary Sącz
rok realizacji: 2018

W obrębie stawów w widłach Dunajca i Popradu turyści, miłośnicy przyrody i mieszkańcy mogą bez przeszkód spacerować po pomostach obserwacyjnych o długości ponad 400 m przecinających stawy i z dwóch czatowni podglądać przyrodę. Niecodzienne konstrukcje jednym przywodzą na myśl zwierzęta wynurzające się z wody, innym statki kosmiczne.

Charakterystyczną cechą przestrzeni jest jej kameralny i nieinwazyjny charakter. Dzięki zastosowanym rozwiązaniom architektonicznym (takim jak brak balustrad na kładce) zwiedzający są naturalnie zmuszeni do uważnej obserwacji otoczenia, przyswajania widoków z różnych perspektyw i bezpośredniego kontaktu z naturą. Wykorzystane w projekcie lokalne drewno integruje obiekt z otoczeniem.

Fot. Wojciech Świątek

Centrum Aktywności Lokalnej
lokalizacja: Wrocław
projekt: ch+ architekci
inwestor: Miasto Wrocław
rok realizacji: 2019

Celem projektu Centrum Aktywności Lokalnej było stworzenie elastycznego i przyjaznego mieszkańcom centrum integracji lokalnej społeczności. Zarząd Inwestycji Miejskich przebudował, rozbudował i wyremontował zabytkowy XIX-wieczny budynek w oficynie, w którym przed laty była stajnia i powozownia. Oprócz tego częściową rewitalizację przeszedł dziedziniec wewnętrzny budynku, który przemieniony został w kino letnie oraz miejsce plenerowych aktywności. W ramach zagospodarowania terenu oficyny przy ul. Prądzyńskiego remontowi poddane zostały plenerowe schody, które będą pełnić funkcję widowni i tarasu.

Centrum Aktywności Lokalnej zostało pomyślane jako delikatna interwencja w przestrzeni miejskiej. Założeniem architektonicznym było zachowanie głównych elementów konstrukcyjno-architektonicznych w części historycznej i podkreślenie ich w części nowo budowanej.

Atrakcyjnym elementem będzie także zielony dach, widoczny z okien sąsiednich kamienic. Po obu stronach budynku zachowano dawne komórki lokatorskie.

Fot. Urząd Miasta Wrocław

Zodiak Warszawski Pawilon Architektury
lokalizacja: Warszawa
projekt: Kalata Architekci
inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa
rok realizacji: 2018

Zodiak to inwestycja miejska, zrealizowana we współpracy z Oddziałem Warszawskim SARP. Projekt budynku powstał w pracowni Kalata Architekci (Szymon Kalata, Eliza Kalata) oraz Mateusza Świętorzeckiego we współpracy z firmą WSP Polska.

Nowy Zodiak to rewitalizacja fragmentu modernistycznego projektu z 1968 roku autorstwa Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego. Projekt uchwycił wyjątkowy modernistyczny charakter Warszawy sprzed pół wieku, reinterpretując w ten sposób część warszawskiej tożsamości. Nadrzędnym celem było zachowanie oryginalnego charakteru budynku: lekkiego pawilonu z białego betonu z ażurową pergolą, smukłymi kolumnami, przezroczystą fasadą i artystyczną mozaiką.

Założenia inwestora dla tego projektu zakładały adaptację dawnego Pawilonu na przestrzeń kulturalną oraz dobudowanie dodatkowej kondygnacji (jako powierzchnia biurowa dla Stowarzyszenia Architektów Polskich i Urzędników Miejskich).

Fot. Kalata Architekci

Przedszkole Żółty Słonik w Suwałkach
lokalizacja: Suwałki
projekt: xystudio
inwestor: Fabryki Mebli Forte
rok realizacji: 2018

Lokalizacja budynku na polskim „biegunie zimna” miała istotny wpływ na jego architekturę.
Przedszkole znajduje się na skraju miasta, na pięknej, ale wietrznej łące. Tak rozległa działka dała możliwość zaprojektowania rozłożystego budynku jednopoziomowego.

Słońce zdeterminowało ustawienie budynku na działce oraz jego układ funkcjonalny. We wschodnim skrzydle znajduje się żłobek, ponieważ młodsze dzieci z rana potrzebują dobrego doświetlenia do zajęć, które odbywają się przed drzemką. Po południu zaś przebywają na dworze. Budynek ustawiony został w taki sposób, by w miesiącach czerwiec-sierpień rzucał cień na plac zabaw dla najmłodszych, który znajduje się bardzo blisko sal.

Przedszkole mieści się w skrzydle zachodnim. Starsze dzieci nie śpią w ciągu dnia, więc dłużej doświetlone sale są dużym atutem. Z sal przedszkolnych widać ogród z małą szklarnią, natomiast plac zabaw znajduje się od południowej strony aby nie rozpraszał dzieci w trakcie zajęć. Zacienienie placu zabaw w gorące dni zapewnią posadzone drzewa, które za kilka lat zaczną spełniać swoją rolę. W bliskim sąsiedztwie placu zabaw zaprojektowane zostały dwie zewnętrzne toalety.

Całość została otoczona wielofunkcyjnymi zadaszonymi tarasami. Wbudowane piaskownice pozwalają bawić się blisko sali najmłodszym dzieciom. Zadaszenia osłaniają zarówno przed deszczem jak i słońcem. Po dokładnej analizie zacienienia udało się wyznaczyć lokalizację otworów w zadaszeniach w taki sposób, aby zawsze każda z piaskownic tarasowych była częściowo zacieniona.

Fot. xystudio

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
lokalizacja: Sulejówek
projekt: PIG Architekci
inwestor: Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku
rok realizacji: 2020

Muzeum Józefa Piłsudskiego to wielofunkcyjny zespół obiektów poświęconych życiu i dziedzictwu jednego z najwybitniejszych polskich przywódców i polityków, marszałka Józefa Piłsudskiego.

Zlokalizowane w Sulejówku pod Warszawą Muzeum powstało w historycznym miejscu, łączącym w sobie charakter ogrodu i lasu. Teren, na którym znajdują się również trzy zabytkowe kamienice (w tym dwór zamieszkały przez marszałka i jego rodzinę) należał niegdyś do rodziny Piłsudskich i został częściowo odnowiony w trakcie budowy. Nowy budynek, domy, dworek i ogród tworzą razem narracyjną oś wystawy.

Budynek wykonano ze zbrojonego betonu, który został użyty zarówno do celów konstrukcyjnych, jak i jako zewnętrzna i wewnętrzna warstwa wykończeniowa ścian. W zewnętrznych i wewnętrznych przestrzeniach publicznych na powierzchni betonu widoczny jest ślad naturalnych desek drewnianych, z których wykonano formy ścienne. Wszystkie drewniane deski użyte do budowy form ściennych zostały wykonane z drewna z drzew naturalnie łamanych przez wiatr.

Fo. Muzeum Józefa Piłsudskiego

Rewitalizacja Przedmieścia Oławskiego we Wrocławiu
lokalizacja: Wrocław
projekt: Wrocławska Rewitalizacja Sp. z o.o.; ch+ architekci; Vertigo Margareta Jarczewska; a+f projektowanie przestrzeni
inwestor: Miasto Wrocław
rok realizacji: 2019

Przedmieście Oławskie to dzielnica miejska w pobliżu centrum Wrocławia. Charakteryzuje się gęstymi XIX-wiecznymi osiedlami, z reprezentacyjnymi przestrzeniami publicznymi i bogato zdobionymi kamienicami z przestronnymi dziedzińcami.

Postępująca degradacja tych terenów skłoniła miasto do podjęcia decyzji o rozpoczęciu procesu rewitalizacji, który zapoczątkowało opracowanie strategicznego masterplanu jeszcze w 2012 roku. Celem rewitalizacji nabrzeża Oławy było odzyskanie zdewastowanych terenów zielonych i przekształcenie ich w rekreacyjne, zielone przestrzenie publiczne o wszechstronnym programie. Z kolei Lokalne Centra Aktywności pomyślane zostały jako interwencje wewnątrz bloków, modernizujące zniszczoną przestrzeń i wzmacniające więzi sąsiedzkie.

Same nabrzeża Oławy przeszły ogromną metamorfozę. W miejscu istniejących tutaj kiedyś starych garaży i dzikiego parkingu, teraz są pomosty, przystań dla kajaków, jedyny w mieście wodny plac zabaw, tor wrotkarski i jeszcze więcej zieleni.

Fot. Urząd Miasta Wrocław

Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu
lokalizacja: Oświęcim
projekt: NArchitekTURA / Bartosz Haduch
inwestor: Centrum Żydowskie w Oświęcimiu
rok realizacji: 2019

Odpady przemysłowe postaci szarych płyt z piaskowca z niezliczonymi nieregularnymi cięciami stały się motywem przewodnim Parku Pamięci, symbolizującego ruiny nieistniejącej już Wielkiej Synagogi i krzyżujące się niegdyś ścieżki życia wielokulturowej społeczności tego miejsca.

Głównym elementem aranżacji parku jest mozaika czterdziestu płyt z szarego piaskowca. Ich nieregularny układ nawiązuje do pozostałości dawnej synagogi (zwłaszcza jej posadzki, wykonanej z podobnego materiału kamiennego).
Poszczególne płyty tworzą ścieżki prowadzące do innych elementów parku: ekspozycji plenerowej przedstawiającej historię synagogi, studni z historyczną podłogą zaplanowaną w kolejnym etapie zagospodarowania, płytkiego oczka wodnego czy ławeczek wykonanych z blachy kortenowskiej. Wymiary, kształty i kolory tych nowych form kojarzą się nie tylko z tradycją żydowską, ale także z uniwersalną symboliką, czytelną dla różnych wyznań i kultur. Przestrzeń ma charakter otwarty, pozwalający na różne sposoby wykorzystania, upamiętnienia i interpretacji.

Fot. Bartosz_Haduch

Modelowe osiedle Nowe Żerniki we Wrocławiu, etap I
lokalizacja: Wrocław
projekt: Superbiuro (współpraca ponad 40 pracowni projektowych)
inwestor: Miasto Wrocław, TBS Wrocław
rok realizacji: 2019

Działający pod patronatem Dolnośląskiej Izby Architektów zespół składający się z ponad 40 architektów, któremu nadano pseudonim „superbiuro” postawił sobie za zadanie zaplanowanie modelowego osiedla w oparciu o zasadę pierwszeństwa pieszych, oferującego pełen zakres usług socjalnych i przestrzeni publicznych wyposażonych w zrównoważoną infrastrukturę techniczną.

Osiedle powstało na bazie dwóch głównych osi miejskich, wzdłuż których zlokalizowana jest większość usług socjalno-handlowych, dostępnych dla pieszych. Wszystkie obiekty zostały zaprojektowane zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Dużo uwagi poświęcono projektowani przestrzeni publicznych, półpublicznych, sąsiedzkich i prywatnych pomiędzy budynkami. Nowe Żerniki to osiedle, w którym zaplanowano miejsce zarówno dla młodzieży, jak i seniorów; osiedle ze żłobkiem, przedszkolem, szkoła, gabinetem lekarskim. Miejsce, gdzie obok bloków budowanych przez deweloperów, są również mieszkania budowane przez spółdzielnie mieszkaniowe.

Fot. Urząd Miasta Wrocław

Elektrownia Powiśle
lokalizacja: Warszawa
projekt: APA Wojciechowski Architekci
inwestor: Tristan Capital Partners i White Star Real Estate
rok realizacji: 2020

Architekci z APA Wojciechowski, wspierani przez studio Belotto Design, przygotowali projekt EC Powiśle. Możliwość wykorzystania zabytkowej bazy i uzupełnienia jej nowoczesną architekturą, dała impuls do jednego z najciekawszych i najbardziej innowacyjnych przykładów rewitalizacji w Europie. Dużą rolę odgrywa lokalizacja na kreującym trendy Powiślu – dzielnicy, która od kilkunastu lat przeżywa prawdziwy renesans.

Elektrownia Powiśle to inwestycja, która łączy w sobie funkcję handlową, rozrywkową, gastronomiczną, a także biurową i mieszkalną, łączy także historię z nowoczesnością. Niegdysiejsza Elektrownia, przy Leszczyńskiej, Zajęczej i Wybrzeżu Kościuszkowskim była jedną z najbardziej innowacyjnych elektrowni w Europie, dostarczającą energię dla całej Warszawy. Fabryka została zamknięta w 2011 r. Rewitalizacja Elektrowni Powiśle rozpoczęła się w 2016 roku.

Nowy budynek biurowy B1 zaprojektowany przez APA Wojciechowski został zaprojektowany zgodnie z wytycznymi WZiZT oraz zaleceniami konserwatorskimi jako bryła ustanawiająca pierzeje od strony ul. Dobrej i historycznego przebiegu ul. Elektrycznej, a od strony północnej tworzy pierzeję głównego placu elektrowni na froncie dawnej kotłowni D1.

Obiekt ma wyróżniającą się fasadę, nawiązującą do industrialnego charakteru budynków zabytkowych, jednocześnie zapewnia użytkownikom doświetlenie naturalnym światłem dzięki przeszkleniom od podłogi do sufitu oraz otwieralne okna. W parterach budynku, gdzie planowane są lokale gastronomiczne, zrealizowano system fasad pozwalających na całkowite otwarcie na zewnątrz w sezonie letnim. Wokół budynku realizowana jest starannie zaaranżowana zieleń, są zlokalizowane publiczne place, gdzie planowane są różne wydarzenia oraz powstanie multimedialna fontanna. Jakość rozwiązań projektowych i technologicznych wykracza poza przyjęte w Polsce standardy, a bliskość innych atrakcji Powiśla czyni je wyjątkowymi w skali miasta.

Fot. mat. prasowe

Miejska i Gminna Biblioteka w Głuchołazach
lokalizacja: Głuchołazy
projekt: M. i A. Domicz – pracownia architektury
inwestor: Centrum Kultury im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Głuchołazach
rok realizacji: 2019

Biblioteka Publiczna w Głuchołazach została zaprojektowana zgodnie z zasadami pragmatyzmu i pozbawiona jest architektonicznych fajerwerków. Konstrukcja budynku zlokalizowanego wsród gęstej zabudowy sama jest przejrzysta i prosta. Budynek znajduje się na dwóch kondygnacjach podłużnej, prostokątnej bryły. Ściany na granicy działki pozbawione są otworów okiennych, a czytelnie i wypożyczalnie oświetlone są pośrednio przez szczelinę dachową biegnącą wzdłuż holu. Biblioteka dziecięca na parterze to jedyne miejsce z oknami wychodzącymi na ogród.

Dwukondygnacyjny hol, do którego z ulicy prowadzi złota brama, wypełnia przestrzeń pomiędzy biblioteką a Domem Kultury. Różnica poziomów między wejściami do biblioteki a audytorium Centrum posłużyła jako punkt wyjścia do zaprojektowania tam audytorium amfiteatru.

Fot. Stefan Zajączkowski

Riverview
lokalizacja: Gdańsk
projekt: APA Wojciechowski Architekci
inwestor: Vastint Polska
rok realizacji: 2020

Projekt, który powstał nad brzegiem Motławy przy ul. Angielska Grobla, to zespół siedmiu budynków mieszkalno-usługowych z 282 lokalami na sprzedaż. Charakterystyczne strzeliste bryły budynków z ceglaną elewacją nawiązują do historycznej zabudowy miasta. Projekt wyróżnia wysoki standard budowlany, a także starannie nakreślona architektura krajobrazu. Szereg zaprojektowanych rozwiązań budowlano-technicznych wpisuje się w ideę zrównoważonego budownictwa, co pozwoli na ubieganie się o pierwszy w Polsce certyfikat LEED dla projektu mieszkaniowego. Riverview położone jest obok Wyspy Spichrzów z ekspozycją na wyspę Ołowiankę i Polską Filharmonię Bałtycką.

Projekt architektoniczny inwestycji powstał w pracowni APA Wojciechowski i stanowi przykład doskonałej współpracy architektów i Miejskiego Konserwatora Zabytków.

– Riverview ma bardzo szczególne położenie w Gdańsku, stąd odzwierciedla dwie twarze miasta: pierwszą – protestancką w duchu, drugą – eklektyczną, barokową. W konsekwencji, od strony portowej projekt otrzymał, nawiązujący ceglanymi elewacjami do manieryzmu flamandzkiego, surowy i spokojny wygląd. Druga strona to ciąg kamieniczek pozostający w dialogu z architekturą mieszczańską obecną w okolicy. Pośrodku znajduje się dziedziniec – wypełniona zielenią, półprywatna przestrzeń dla mieszkańców, otwarta w stronę kanału na Stępce. Również od strony kanału zlokalizowane są punkty usługowe, kafejki oraz promenada, tworząca przedłużenie spacerowego ciągu Gdańska, ciągnącego się od Żurawia przez marinę po hotel Podewils. Plan zagospodarowania przestrzeni wykorzystuje jej pełny potencjał. Odzwierciedla pierzejową zabudowę nabrzeży portowych, ale jest otwarty na przepływające tędy życie i daje kontakt z wodą – mówi Szymon Wojciechowski, architekt APA Wojciechowski.

Fot. Mat. prasowe

Budowa Centrum Komunikacyjnego – przebudowa, rozbudowa i modernizacja istniejącego zespołu dworca autobusowego w Kielcach
lokalizacja: Kielce
projekt: Marcin Kamiński Bartosz Bojarowicz Architekci S.C.
inwestor: Miasto Kielce
rok realizacji: 2020

Celem remontu dworca PKS było dostosowanie użyteczności obiektu zaprojektowanego w latach 70-tych do standardów obowiązujących obecnie i podniesienie jego walorów estetycznych. Całkowita wartość modernizacji wyniosła ponad 68,5 mln zł, ze wsparciem unijnym w wysokości prawie 70 proc. Dzięki inwestycji po ponad 35 latach od budowy budynek dworca w Kielcach dostał drugie życie, a mieszkańcy miasta zyskali nowoczesny i funkcjonalny węzeł transportowy.

Zmodernizowany według projektu pracowni Kamiński Bojarowicz Architekci dworzec autobusowy ma trzy poziomy: 0 - wejścia do tuneli z poziomu ulicy Czarnowskiej, 1 - poziom peronów odjazdowych i 2 – antresola. Każdy element dworca został dokładnie przemyślany pod kątem przydatności i funkcjonalności dla pasażera. Zamiast tradycyjnych schodów, są windy i schody ruchome. Na te ostatnie pasażerowie czekali od 1984 roku, kiedy to pojawiły się pierwsze plany ich montażu.

Duży nacisk został położony na eliminację barier i tworzenie przestrzeni przyjaznej osobom niepełnosprawnym. Wszystkie zaproponowane rozwiązania mają sprawić, że osoby z ograniczoną zdolnością ruchową będą mogły korzystać z infrastruktury komunikacyjnej w takim samym stopniu jak osoby w pełni sprawne. W nowym Centrum Komunikacyjnym zostały zaprojektowane m.in. takie elementy jak podjazdy dla wózków, windy dla niepełnosprawnych, prezentacja informacji pasażerskiej za pomocą przekazu graficznego, dźwiękowego oraz dotykowego.

Fot. Budimex

Klasztor Sióstr Franciszkanek
lokalizacja: Dobrzeń Wielki
projekt: PORT, Józef Franczok, Marcin Kolanus
inwestor: Prowincja Polska Zgromadzenia Sióstr Pielęgniarek Trzeciego Zakonu Regularnego św. Franciszka
rok realizacji: 2019

U podstaw założeń projektowych przy pracy nad budynkiem Klasztoru dla Sióstr Franciszkanek Szpitalnych w Dobrzeniu Wielkim leżała wiara, iż architektura oprócz odpowiadania na wszystkie pragmatyczne potrzeby człowieka oddziałuje jednocześnie na jego emocje i ducha. Odpowiednia przestrzeń architektoniczna może pomagać w introspekcji, kontemplacji, modlitwie, wspomagać duchowe i emocjonalne życie, wspomagać poszukiwania i dążenia człowieka. Redukcja bodźców pozwala skupić się, skoncentrować na własnych myślach, modlitwie, kontemplacji, otaczającym krajobrazie i zmieniającej się aurze.

Poszczególne pustki pomieszczeń klasztoru przenikają się i łączą, łączą się też z krajobrazem, stanowią nośnik dla światła słonecznego, które je przenika. Hol główny łączy się z kaplicą przez naświetle i dalej przez szklany świetlik z niebem. Z holu głównego widzimy niebo nad kaplicą. Pomieszczenie rehabilitacji przenika się z holem i zagłębionym zewnętrznym patio dając ćwiczącym ludziom kontakt z naturą. Sala do organizacji imprez okolicznościowych („tzn. Stare Przedszkole”) łączy się z holem i zewnętrznym patio na poziomie terenu. Korytarze „Watykanu” (część gościnna) połączone są z tą centralną przestrzenią szklanymi drzwiami.

Z galerii holu głównego przez szklany narożnik widzimy wieżę kościoła parafialnego w Dobrzeniu Wielkim i wysoką Lipę. Przez wysokie okno w kaplicy poprzez zewnętrzne patio i korytarz DPS dostrzec możemy ogród, oś widokowa w druga stronę (z Domu Pomocy Społecznej) pozwala dostrzec ołtarz. Z miejsca organistki na chórze poprzez szklane drzwi znajduje się wysoki przestrzał na pola i zieleń. Wcześniejsze ciemne klasztorne korytarze, poszerzają się teraz w strefę rekreacyjną i otwierają na krajobraz.

Fot. Stan Zajączkowski

Projekt trzech stacji metra C06, C07 i C08 II linii metra odcinka zachodniego w Warszawie wraz ze szlakami
lokalizacja: Warszawa
projekt: Biuro Projektów Kazimierski i Ryba; Łukasz Górzyński: Archinauci
inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa
rok realizacji: 2020

Stacje Płocka, Młynów i Księcia Janusza zostały zaprojektowane przez warszawską pracownię Biuro Projektów Kazimierski i Ryba. Oficjalne otwarcie nowych obiektów nastąpiło 4 kwietnia 2020 roku. Wolski odcinek podziemnej kolei składa się z trzech stacji, trzech wentylatorni, a także łączących je tuneli, co wydłuża drugą linię metra o 3,4 kilometra.

Koncepcja architektoniczna zakładała, że każda ze stacji będzie miała swój unikalny charakter nawiązujący do historii danego miejsca lub jego otoczenia. We wnętrzach Stacji Płockiej dominują odcienie miedzi i brązu, głównie za sprawą miedzianych płyt na ścianach, które wraz z naniesionymi na stropie układami graficznymi, są odwołaniem się do urządzeń elektronicznych produkowanych w Zakładach Radiowych im. Marcina Kasprzaka. Niebieskie kolory na Stacji Młynów to z kolei odniesienie do pobliskich stawów i Parku Wodnego Moczydło. Zieleń dominująca na Stacji Księcia Janusza nawiązuje do charakterystycznych ogrodów, znajdujących się w tym miejscu na początku XIX wieku. Ich założyciele - rodzina Ulrichów - sprowadzali do Warszawy rzadkie odmiany roślin. Było więc to nie lada wyzwanie, by do tak odległych tematycznie projektów dobrać materiały, które pasując do każdego motywu z osobna, będą również klamrą estetyczną łączącą ze sobą nowo powstałe stacje.

fot. mat prasowe Dasag

Nowy Werdon
lokalizacja: Ruda Śląska
projekt: Małeccy Biuro Projektowe
inwestor: Międzyzakładowa Górnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa Perspektywa Ruda Śląska
rok realizacji: 2019

Nowy Werdon to inwestycja zrealizowana w dzielnicy Wirek w Rudzie Śląskiej, wpisująca się w podejmowane ostatnimi laty na Śląsku działania rewitalizujące zniszczonych szkodami górniczymi dzielnic mieszkaniowych. Ruda Śląska, chociaż znajdująca się 15 minut od centrum Katowic, mocno kontrastuje ze stolicą regionu. W dalszym ciągu jest w większości zaniedbana, znajdujące się tam tereny, spauperyzowane.

– Zaciekawiło nas wyzwanie – przyznają architekci z pracowni Małeccy biuro projektowe. – Wciągnęła nas ta forma akupunktury z zachowaniem układu urbanistycznego oraz tektoniki zabudowy, ale z nową jakością przestrzeni architektonicznej – wyjaśniają.

Projekt nawiązuje dialog z otoczeniem, wpisując się w robotniczy charakter dzielnicy, a jego delikatna neo-gotycka strzelistość z jedną kalenicą oraz ceramiczna cegła na elewacjach nawiązują do znajdującego się nieopodal neogotyckiego kościoła z 1909 roku, spełniając jednocześnie wytyczne Konserwatora Miejskiego.

Nowoczesny charakter elewacjom nadaje z kolei sposób ułożenia okładziny, którą poprowadzono w równych rzędach, z pionowymi spoinami. Inspiracją dla układu funkcjonalnego była natomiast typowa angielska zabudowa. Obiekt tworzy pięć trzykondygnacyjnych „szeregówek” z miejscem postojowym na poziomie wejścia i garażem oraz salonem z dostępem do tarasu i małego ogródka z kręconymi schodami (to z kolei nawiązanie do tradycji śląskiej). Dwie ostatnie kondygnacje budynku to apartamenty, w tym również lokale z antresolami, które z parterem łączy klatka schodowa i winda.

– Budynek stał się wydarzeniem estetycznym w Rudzie Śląskiej – zdecydowanie lepsze materiały, prosty, klarowny pomysł i dobra jakość przestrzeni podniosły standard wyzwań projektowych w mieście – konkludują architekci.

Fot. Michał Jędrzejewski

Centrum Aktywności Lokalnej
lokalizacja: Rybnik
projekt: Marlena Wolnik MWArchitekci
inwestor: Miasto Rybnik
rok realizacji: 2019

Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku to projekt, którego celem było stworzenie przestrzeni, będącej centralnym punktem życia mieszkańców, umożliwiającej im integrację. Jest to architektura tła, skromna i wtapiająca się w otoczenie, osiągnięcie czego, ze względu na bardzo zróżnicowaną zabudowę otoczenia, było wyzwaniem. Powstał obiekt łączący różne formy, architektom udało się wtopić go harmonijnie w kontekst poprzez skręcenie prostokątnych brył.

Główna konstrukcja to budynek z wielofunkcyjną salą, za którą zaraz znajduje się otwarta przestrzeń, kuchnia, toalety i pomieszczenie techniczne. W takim samym stylu architektonicznym zaprojektowano wiaty, tworzące z budynkiem spójną całość. Niespodziewanie, obiekt w okresie pandemii i obostrzeniami dotyczącymi korzystania z zamkniętych przestrzeni, stał się głównym miejscem spotkań mieszkańców miasta.

Na dachu budynków zaprojektowano zintegrowane siedziska, które mogą być wykorzystywane jako miejsce do odpoczynku, ale także jako trybuny podczas dużych imprez plenerowych.

Fot. SARP Katowice

Strefa Aktywności w Chorzowie
lokalizacja: Chorzów
projekt: SLAS architekci
inwestor: Uniwersytet Śląski w Katowicach
rok realizacji: 2019

Projekt wielofunkcyjnego skweru jest jednym z wielu elementów planów rozwoju Ślaskiego Międzyuczelnianego Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie a co za tym idzie również rewitalizacją okolicznych dzielnic Chorzowa.

Strefa aktywności została zaprojektowana na terenie powstałym po wyburzeniu jednego z budynków garnizonu wojskowego i jest pierwszym krokiem włączania przestrzeni Kampusu SMCEBI w tkankę miejską Chorzowa.

Na wyznaczonym obszarze opracowania zaproponowano betonową płaszczyznę placu, sperforowaną zróżnicowanym programem użytkowym w który wpisują się miejsca rekreacji dla studentów, urządzenia zabawowo- rekreacyjne dla dzieci oraz osób niepełnosprawnych, urządzenia fitness, indywidualnie projektowane elementy małej architektury oraz zieleńce, których część jest możliwa do zagospodarowania przez seniorów. Wspólna (celowo przemieszana i pozbawiona barier) platforma łączy program miejsca powodując bardzo intensywne wykorzystanie terenu a różnorodność atrakcji wzmacnia interakcje pomiędzy użytkownikami rożnych grup wiekowych. Zastosowano rozwiązania materiałowe w postaci prostych, surowych materiałów (beton, stal , drewno) dopełnionych dużym zróżnicowaniem kolorystycznym, fakturowym i zapachowym zaproponowanej zieleni (ogrodu) oraz nawierzchni sportowych.

Fot. Michał Kopaniszyn

Nowy Nikiszowiec Zespół Dostępnej Zabudowy Wielorodzinnej w Katowicach
lokalizacja: Katowice
projekt: 22Architekci
inwestor: PFR Nieruchomości S.A.
rok realizacji: 2021

Projekt osiedla Nowy Nikiszowiec został nominowany do prestiżowej nagrody architektonicznej imienia Miesa van der Rohe. Powstał w pracowni 22ARCHITEKCI. Katowickie osiedle to ponad pół tysiąca mieszkań, które powstają w sąsiedztwie historycznego Nikiszowca. Układ jego kwartałów, zielone podwórka, a także kolor elewacji i ozdobne detale były inspiracją dla autorów nominowanego projektu.

Nowy Nikiszowiec nawiązuje skalą i wysokością do swojego przeszło stuletniego sąsiada. Na rzutach i zdjęciach z góry wyraźnie widać, jak projektanci przenieśli kształt jego kwartałów. Każdy z nich ma swój dziedziniec wypełniony zielenią. W nawiązaniu do dawnych gospodarczych funkcji podwórek starego Nikiszowca powstaną tu ogródki społeczne, gdzie mieszkańcy będą mogli uprawiać warzywa i inne rośliny. Projektanci postawili na dobrze urządzone przestrzenie wspólne, co zapewni komfort jego mieszkańcom i będzie sprzyjać rozwijaniu relacji sąsiedzkich.

– Nie lubię osiedli, które są odgrodzone od miasta, dlatego podoba mi się ten podział między przestrzenią ogólnodostępną i półpubliczną. Plac i droga pomiędzy poszczególnymi kwartałami to takie miejsce do którego może przyjść każdy. Z kolei do klatek schodowych wchodzimy bezpośrednio z kwartałów wydzielonych przez bramy, dlatego stanowią część, z której będą korzystać głównie mieszkańcy. Dodatkowo dziedzińce, tworzące sąsiedzki, społeczny klimat wydają mi się bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem, które zostało zaczerpnięte ze starego Nikiszowca – zaznacza Karolina Bielonko, 22Architekci.

Kolorystyka elewacji również odnosi się bezpośrednio do nikiszowskich tradycji. Fasada mieni się w kilku ceglanych odcieniach, które układają się w charakterystyczny wzór. Ten szlachetny efekt uzyskano dzięki zastosowaniu tynku z cząstkami kwarcu i miki.

Fot. Piotr Krajewski

Dom dla Bezdomnych w Jankowicach
lokalizacja: Jankowice
projekt: xystudio
inwestor: Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia
rok realizacji: 2019

Schronisko w Jankowicach to budynek niezwykły przeznaczony dla osób bezdomnych, dla których nie ma miejsca w systemie. Są zbyt zdrowi, aby mieszkać w DPS-ach i zbyt „niezdrowi”, aby korzystać z noclegowni. Dla nich właśnie Siostra Chmielewska zbudowała „DOM”.

Duży parterowy budynek z pofalowanym dachem wkomponowuje się w okoliczne pola i pagórki. Nie widać go z drogi, ukryty jest za starymi drzewami rosnącymi wokół byłego szkolnego boiska. Z każdego okna rozpościera się sielski widok.

W domu mieszczą się dwuosobowe pokoje ze wspólnymi łazienkami, kuchnia zaprojektowana w taki sposób, aby mieszańcy mogli pomagać w prostych pracach, jest jadalnia i świetlica. Pokoje są malutkie po to by być tylko miejscem do spania, mieszkańcy mają z nich wychodzić – to ważne. W opozycji do otwartych przeszklonych przestrzeni wspólnych, „cele” sypialne są małe i jednocześnie przytulne. Budynek jest podzielony na trzy główne strefy oddzielone ceglanymi murami. W strefie wejścia znajduje się część ogólnodostępna: kaplica, gabinety, sale rehabilitacyjne, świetlica i stołówka.

Dziedziniec – miejsce najważniejsze, dzięki przeszkleniom daje poczucie większej przestrzeni. Główną funkcją jest jednak bezpieczeństwo podopiecznych. Łatwiej małej ilości opiekunów kontrolować kto co robi. Dziedziniec zdobi przepiękny mural „Cztery pory roku” autorstwa Marcina Czai – to pomysł Siostry, która chciała dodać mieszkańcom trochę koloru, przełamać ascezę tego budynku i sprawić, żeby jego serce było pogodniejsze.

Fot. xystudio

Pawilon edukacyjny Kamień w Warszawie
lokalizacja: Warszawa
projekt: eM4.Pracownia Architektury.Brataniec
inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa
rok realizacji: 2020

Bezpośrednią inspiracją dla projektu pawilonu był kamień polodowcowy leżący w zaroślach na brzegu Wisły. Tego typu głazy erologiczne są porozrzucane w tej części Europy, rysując mapę zasięgu zlodowacenia w przeszłości i będąc jednocześnie naturalnymi eksponatami, opowiadającymi o odległych miejscach, z których przybyły. Ich największe zagęszczenie występuje własnie w rejonie Warszawy.

Forma bryły pawilonu jest eratyczną interpretacją, co nadaje całemu obiektowi rangę rzeźby skrywającej w swoim wnętrzu przestrzeń. Samo wnętrze z kolei, przez swoją oszczędną architekturę, przywodzić ma na myśl solidny, bezpieczny schron. Z tego samego schronu rozciąga się jednak szeroki, panoramiczny widok na polanę rozciągającą się wzdłuż Wisły.

Fot. R. Motyl, Urząd m.st. Warszawy

Origami House
lokalizacja: Toruń
projekt: Medusa Group
inwestor: prywatny
rok realizacji: 2020

Na pozór prosty budynek o geometrycznej formie tworzy skomplikowany układ stalowej konstrukcji, krytej grafitową powłoką poliuretanową. Pozwoliło to na uzyskanie efektu wizualnie lekkiej, papierowej formy zaczerpniętej z japońskiej sztuki tworzenia przestrzennych form z papieru.

Wewnątrz powstała przestrzeń wypoczynku w razie potrzeby także pomieszczenie gościnne, a także miejsce chwilowego odosobnienia i refleksji. Efekt wyciszenia wnętrza wzmacnia wykończenie sklejką wybielaną, materiałem kojarzonym z architekturą drweniano-papierowych ścian fusuma.

Budynek pełnić ma również rolę rzeźby w przestrzeni przydomowego ogrodu.

Fot. Medusa Group

Modernizacja i przebudowa Sanatorium Abrama Gurewicz w Otwocku na Centrum Medyczne Mirai Clinic
lokalizacja: Otwock
projekt: Grupa 5 Architekci
inwestor: Carolina Car Company
rok realizacji: 2020

Budynek Sanatorium Abrama Gurewicza, budowany etapami jeszcze przed II wojną światową to najważniejszy obiekt tożsamości architektonicznej Otwocka. W czasie wojny znajdował się tutaj szpital Luftwaffe, a po wojnie gimnazjum dla pielęgniarek. Od lat 90. XX wieku budynek stał bez właściciela i niszczał, całkowitemu zniszczeniu uległa drewniana substancja budynku.

Ekspertyza techniczna wykazała katastrofalny stan budowli, to przełożyło się na duże trudności inwestycyjne. Jednocześnie gmina otwocka oczekiwała od inwestora zachowania genius locci. Ponieważ oryginalny wewnętrzny układ konstrukcyjny się nie zachował, wewnętrzna konstrukcja budynku jest obecnie żelbetowa - jest ona jednak nakryta konstrukcją z drewna sosnowego oraz drewnianych dachem. Modernizacji obiektu towarzyszyła kompleksowa rzemieślnicza przebudowa niemal jego całości. Finalnie, postanowiono całkowicie rozebrać budynek i odbudować go, rekonstruując większość drewnianych dekoracji.

Fot. Marcin Czechowicz

Adaptacja budynku dawnej szkoły na przedszkole stowarzyszenia Pro Liberis
lokalizacja: Opole
projekt: PORT
inwestor: Pro Liberis Silesiae
rok realizacji: 2020

Celem projektu było stworzenie inspirującej i stymulującej przestrzeni przedszkolnej, sprzyjającej rozwojowi dzieci. Architektom zależało utrzymaniu istniejącego układu budynków z dziedzińcem pomiędzy nimi. Wprowadzili nowe funkcje, łączące cały obiekt, jednocześnie zachowując autonomię poszczególnych elementów budynku.

Główny istniejący blok obiektu został rozbudowany i przekształcony w przedszkole. Do pierwotnej kubatury budynku dobudowano nowoczesną, przeszkloną "skrzynkę", która otwiera wnętrza na sąsiadujący ogród, zapewniając dzieciom ciągły kontakt z naturą. Architekci postanowili rozróżnić wizualnie stare i nowe elementy bryły budynku, co zrobili za sprawą różnych wykończeń elewacji.

Fot. Stanisław Zajączkowski

Cukrownia Żnin
lokalizacja: Żnin
projekt: Arche, Bulak Projekt, Less is Core, Mili Młodzi Ludzie, MIXD
inwestor: Grupa Arche
rok realizacji: 2020

Powstały w 1894 roku budynek dawnej cukrowni w Żninie przeszedł rewitalizację zakończoną w 2020 roku. Funkcja budynku wymagała, aby w dawnych latach fabryka zlokalizowana została nad wodą – cechę tę wykorzystał inwestor, Grupa Arche, który postanowił w obiekcie urządzić miejsce docelowe wyjazdów wypoczynkowych i służbowych. W ponad stuletnim poprzemysłowym kompleksie powstały dwa hotele, przestrzenie do organizacji konferencji, lokale gastronomiczne, kręgielnia i aquapark. 

Cukrownia Żnin to złożony projekt wymagający od architekta uszanowania wartości historycznej obiektu i jego tożsamości, ukształtowanej przez pokolenia go użytkujące, które zarówno pozostawiły swój ślad na samej strukturze budynku, jak i wpłynęły na jego różnorodną estetykę.

Architekci postanowili przekuć te elementy wiekowej bryły w punkt wyjściowy swojego projektu, czyniąc jego głównym atutem złożoność struktury budynku, nacisk kładąc na wyeksponowanie takich elementów, jak obecne faktury czy kolorystyka. Również zastane w obiekcie artefakty i ślady działalności człowieka nie zostały zatarte czy usunięte – a wręcz przeciwnie, podkreślone w projekcie.

Fot. ONI Studio

Podobał się artykuł? Podziel się!