Pawilon Polski na 16. Międzynarodowej Wystawie Architektury - La Biennale di Venezia

Architektura jako sfera zbiorowej wiedzy o przyrodzie i sposób doświadczania skali planety – to myśl leżąca u podstaw projektu „Amplifikacja natury”. Wystawa według pomysłu grupy projektowej Centrala i kuratorki Anny Ptak zostanie zaprezentowana w Pawilonie Polskim na 16. Międzynarodowej Wystawie Architektury – La Biennale di Venezia. Do współpracy przy projekcie zaproszono artystkę Izę Tarasewicz, która zinterpretowała efekty badań Centrali, tworząc instalację podkreślającą procesualny charakter projektu.

- Architektura wzmacnia działanie sił naturalnych – nie istnieje bez przyrody, ponieważ jest jej częścią. Sposób, w jaki człowiek usiłuje zamieszkiwać świat, zależy od tego, na ile planeta Ziemia daje możliwość utrzymania na niej życia dzięki takim siłom, jak światło, grawitacja, krążenie wody – mówią twórcy „Amplifikacji natury”. W Pawilonie Polskim pokażą, w jaki sposób architektura staje się tłumaczem zjawisk w skali planetarnej. Ich projekt unaoczni, że zjawiska takie jak opady deszczu, historia geologiczna czy pory roku znajdują wyraz również w lokalnych, modernistycznych projektach powstających w powojennej Polsce. Tym samym wskazują na uniwersalny charakter wpisania przyrody w to, co społeczne, a tego, co społeczne – w przyrodę.

Autorzy projektu kierują uwagę widza na ucieleśnioną wiedzę o świecie – chronobiologię. Czytają architekturę przez pryzmat synchronizacji żywych organizmów z cyklami planetarnymi, a język traktują jako sposób kodowania doświadczenia ciepła, wilgoci, światła, zjawisk pogodowych. Na wystawie prezentują konstrukcje przestrzenne, dla których punktem wyjścia były badania regionalnych dialektowych różnic w opisie rodzajów deszczy. Dostrzegają też inspiracje płynące z wiejskiej architektury zakorzenionej w tradycji lokalnej i projektują, odwołując się do preindustrialnych rytmów społecznej aktywności. Ale sygnalizują też, że archetyp domu jako schronienia przed naturą i przyrodą jest już nieaktualny, wymaga refleksji i weryfikacji. Człowiek nie jest w stanie odgrodzić się np. od smogu czy innych zanieczyszczeń będących efektem dążenia do komfortu i modernizacji, zamykając się w „czterech ścianach”. Myśląc o chronobiologii, synchronizacji ze zjawiskami i cyklami planetarnymi, twórcy badają, w jakim stopniu architektura stanowi medium łączące człowieka z planetą – problematyzują nowe wątki w myśleniu o architekturze i uciekają od stereotypów narzucanych przez kapitalistyczny sposób zarządzania przyrodą.

W przestrzeni Pawilonu Polskiego artystka Iza Tarasewicz rzeźbiarsko interpretuje zagadnienia projektu i badania grupy CENTRALA. Efektem jej pracy jest odwzorowanie rzeźby terenu – formy ukształtowanej na wzór skarpy warszawskiej wyrzeźbionej przez pra-Wisłę i wody polodowcowe. Rzeźba jako odlew i odcisk, negatyw i pozytyw, w przestrzeni wystawy pełni funkcję ekspozycyjną. Wypełniona wodą niecka wraz z unoszącymi się na wodzie modelami tworzy laboratorium wyobraźni, nazwane przez twórców „pływającym imaginarium”. To analityczny diagram przeobrażania sposobu myślenia o architekturze – jako o procesie materialnym, przyrodniczym, oddziałującym na różne zmysły i sposoby organizowania życia. Dzięki temu zabiegowi twórcy pokazują, że wyporność wody inaczej niż siła grawitacji organizuje układ obiektów w przestrzeni. Celem projektu jest więc odwrócenie uwagi odbiorców od formy architektonicznej. Zespół koncentruje własne twórcze i badawcze poszukiwania na zagadnieniach związanych z przestrzenią architektoniczną jako strefą współistnienia i interakcji z innymi ludźmi, zwierzętami czy nawet wirusami i bakteriami uczestniczącymi w procesach zachodzących w systemach Ziemi.

„Amplifikacja natury” jest efektem trwających od sześciu lat badań architektonicznych prowadzonych przez grupę CENTRALA. Akcentuje całe spektrum zmysłowych odczuć i emocji wywoływanych przez naturę i świadomie niedoświadczanych na co dzień przez człowieka, który „zamyka się” w architekturze. Wystawa ma oddziaływać na widza na trzech poziomach. Na pierwszym wskazuje siły stanowiące budulec architektury – grawitację, krążenie wody, oscylację światła. Na drugim – analizuje pięć obiektów architektonicznych, które zostały wybrane ze względu na działanie tych sił. Trzeci, najbardziej rozbudowany poziom, pokazuje obiekty w szerokim kontekście: architektonicznym, artystycznym i naukowym, oraz w skalach – od najmniejszej, lokalnej, aż po planetarną. Kolejnym elementem uzupełniającym wystawę jest książka „Amplifikacja natury. Wyobraźnia planetarna architektury w epoce antropocenu” pod redakcją Anny Ptak, według projektu graficznego Krzysztofa Pydy.

Prezentacja w Pawilonie Polskim wpisuje się w temat przewodni 16 Międzynarodowej Wystawy Architektury – La Biennale di Venezia, której kuratorki Yvonne Farrell i Shelley McNamara nadały tytuł „Freespace” (Wolna przestrzeń). Wskazując różne aspekty tego zagadnienia oraz rolę architektury w choreografii życia codziennego, zaakcentowały także rolę darów natury: światła słońca i blasku księżyca, powietrza, grawitacji, materiałów – zasobów naturalnych i tych wytworzonych przez człowieka. Grupa CENTRALA i kuratorka Anna Ptak interpretują tytuł „Freespace” jako pewną „darmową przestrzeń”, rodzaj daru, jakim są siły podtrzymujące życie na planecie, bez których nie byłoby architektury.

Podobał się artykuł? Podziel się!