Przestrzeń dla seniorów dostępna od zaraz

Ścieżka moto-sensoryczna, interaktywna poczekalnia czy wirtualne techniki motywacji? Współczesne rozwiązania dla seniorów mogą mieć różne oblicza, ale zawsze powinny realizować ideę dostępności.

Zmiany demograficzne zachodzące w Europie wskazują, że odsetek seniorów nadal będzie wzrastał i w 2030 r. osiągnie 24 proc. Dane te nie dotyczą jednak tylko europejskiego społeczeństwa. Szacuje się, że do 2050 r. 2 mld ludzi na świecie będzie miało ponad 60 lat. Taka skala problemu, jakim jest starzenie się, zaczyna mieć strategiczne znaczenie dla wielu krajów i staje się ogromnym wyzwaniem zarówno społecznym, jak i gospodarczym.

Jesteśmy w sytuacji, w której starzeją się najliczniejsze pokolenia stanowiące jednocześnie najbardziej wymagające segmenty konsumentów. To grupa społeczna, która będzie coraz lepiej wykształcona i świadoma swoich praw, będzie też chciała jak najdłużej pozostać aktywna i działać w lokalnej społeczności. Już teraz seniorzy zainteresowani są udziałem w różnych formach kształcenia, uczestnictwem w wydarzeniach kulturalnych i integracyjnych, w tym w wydarzeniach o charakterze wypoczynkowo-rekreacyjnym i sportowym. Niestety wiek niesie ze sobą również ograniczenia; badania statystyczne wykazują, że większość tych osób pomimo dobrej sprawności intelektualnej ma problemy z mobilnością, które często wynikają z obniżonej percepcji zmysłów: słuchu, wzroku, a także powonienia czy dotyku. 

Wobec obserwowanych zmian demograficznych i nowych potrzeb osób starszych, przedsiębiorstwa zmuszone są do modyfikowania swojej oferty rynkowej. Również przestrzeń publiczna tj. teatry, biblioteki, muzea, restauracje, parki a także domy seniorów muszą ewoluować. Dopasowanie przestrzeni do potrzeb seniorów to spore wyzwanie dla instytucji publicznych i wszystkich, którym zależy na optymalizacji szans w sferze zdrowia, aktywnego uczestnictwa oraz bezpieczeństwa.

Wspólnymi siłami

Po raz pierwszy trzy uczelnie wyższe: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz SWPS Uniwersytet Humanistyczno- społeczny razem z międzynarodową grupą ekspertów łączą siły, by z perspektywy swoich doświadczeń i prowadzonych badań naukowych rozpocząć dialog o dostępności przestrzeni publicznej. Jego głównym celem jest podnoszenie standardu funkcjonowania osób starszych dzięki dostępnym rozwiązaniom urbanistycznym i architektonicznym a także aktywizacja seniorów poprzez terapie zajęciowe. W tym celu do panelu ekspertów zaproszono międzynarodowe grono naukowców z regionu Morza Bałtyckiego specjalizujących się w dziedzinie meblarstwa, designu, technologii informatycznych, robotyki i medycyny. W ramach konferencji wśród inspirujących wykładów znajdą się tematy dotyczące projektowania uniwersalnego, mebli zwiększających dostępność przestrzeni publicznej, roli terapeuty zajęciowego w promowaniu dostępności czy przykłady dobrych praktyk projektowania uniwersalnego.

Dostępna przestrzeń

Współczesne przestrzenie publiczne powinny zmniejszać dyskryminację ze względu na wiek i być dostępne dla wszystkich. Dlatego podstawowe planowanie architektoniczno-urbanistyczne w przypadku osób starszych nie wystarczy. Najlepszym narzędziem do poprawy tej sytuacji jest wprowadzanie do polityki zagospodarowania przestrzennego zasad projektowania uniwersalnego. Przyjazna przestrzeń publiczna w ujęciu uniwersalnym jest demokratyczna i mogą z niej korzystać wszyscy w sposób samodzielny i niezależny. Odpowiednio dostosowana do potrzeb seniorów, umożliwia realizację ich aktywności społecznej, zawodowej a także korzystanie z powszechnych usług i atrakcji turystycznych miasta, co w istocie przekłada się na jakość ich życia. 

- Upowszechnianie wiedzy na temat zjawiska dostępności powinno prowadzić do tworzenia nowych kierunków badań naukowych w tym obszarze, wspierać i zwiększać konkurencyjność i innowacyjność przemysłu oraz dostępność miast i regionów Unii Europejskiej, zwracając szczególną uwagę na potrzeby osób starszych – podkreśla dr Beata Fabisiak z Katedry Meblarstwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Poczuć przestrzeń wszystkimi zmysłami

Wraz z wiekiem zmienia się ostrość naszych zmysłów, sprawność ruchowa i ogólna wydolność organizmu. Aby móc powiedzieć o tym, że przestrzeń jest przyjazna seniorom, należy spojrzeć na elementy zagospodarowania przestrzeni publicznej również poprzez zmysły. Wg danych WHO do 2050 połowa populacji Europy Wschodniej będzie krótkowzroczna, na co wpływ mają choroby cywilizacyjne i częsty kontakt z ekranami - myśląc o rozwiązaniach technologicznych, które gwarantować powinny dobrą orientację w przestrzeni warto mieć na uwadze możliwości percepcyjne osób starszych. Wszelkie przyciski, uchwyty powinny być dostosowane do potrzeb starzejących się dłoni, które mogą chorować na zapalenie stawów czy mieć mniejszą dotykowość. Projekty przestrzeni dla seniorów powinny uwzględniać także bodźce związane ze zmysłem słuchu i w sposób kreatywny wykorzystywać dźwięki, które odpowiednio dobrane mogą pełnić funkcję orientacyjną lub terapeutyczną.

W Polsce coraz bardziej popularne staje się projektowanie sensoryczne, którego obiekty pełnią funkcje rehabilitacyjne i rozwojowe. Powstają specjalne ścieżki moto-sensoryczne służące treningowi w otwartej przestrzeni miejskiej, są parki i ogrody, których zadaniem jest stymulowanie doznań wizualnych, węchowych czy dotykowych.

- Dostępność to odpowiedź na współczesne trendy demograficzne – rozwój miast i starzenie się społeczeństwa, dlatego tak ważne jest „oswajanie” miejskiej przestrzeni, a także wykorzystanie jej potencjału np. jako narzędzia do codziennego treningu sprzyjającego zachowaniu sprawności – powiedziała dr Mirosława Cylkowska-Nowak, wykładowca akademickiego programu terapii zajęciowej. 

Drogę zmian i właściwego dostosowania przestrzeni publicznej do potrzeb osób starszych trzeba rozpocząć już teraz, tak aby aktywne starzenie się stało się normą, również dla osób, które wejdą w wiek senioralny za wiele lat czy nawet dekad.

Podobał się artykuł? Podziel się!