Te muzea warto odwiedzić już dla samej architektury! TOP na Międzynarodowy Dzień Muzeów

W Polsce jest wiele placówek muzealnych poświęconych ważnej, choć wielokrotnie bolesnej tematyce. Są oczywiście również i takie o radośniejszym przekazie. O czym nie mówi się zbyt często, wiele z nich to także przykłady bardzo dobrej architektury. Dzisiaj z okazji Międzynarodowego Dnia Muzeów na Property Design prezentujemy je właśnie od tej strony.

Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie; projekt: Nizio Design International

Oglądany z zewnątrz, od strony północnej i południowej elewacji, budynek Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, przywodzi na myśl ustawione jedna za drugą, drewniane wiejskie chaty. Ten ciąg symbolicznych chat ma niepokojącą formę. Poszczególne segmenty zderzają się ze sobą, rozpadają się, jak po kataklizmie, trzęsieniu ziemi czy pożarze.

Unikatową monolityczną bryłę budynku Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie tworzy 11 segmentów: 5 zamkniętych i 6 otwartych, poprzecinanych pęknięciami, nadającymi obiektowi dramaturgii. Kolejne segmenty ulegają stopniowej deformacji i rozpadowi. Pełna ekspresji architektura i celowa postępująca degradacja kolejnych elementów bryły to symbol eskalacji wojennych represji wobec mieszkańców wsi.

Rzeźbiarska bryła Mauzoleum, zaprojektowana przez Nizio Design International to architektoniczny pomnik pamięci; symbol pacyfikacji dokonanych w Michniowie i innych polskich wsiach w 1943 roku, podczas II wojny światowej. 

Muzeum Narodowe w Szczecinie – Centrum Dialogu Przełomy; projekt: KWK Promes

Centrum Dialogu Przełomy jest kolejną inicjatywą zmieniającą myślenie o tej części Szczecina. Przełomy w formie w jakiej powstały to efekt pokornej postawy wobec historii miejsca, jak i sąsiedztwa nowej ikony miasta - budynku Filharmonii. Stąd pomysł na wpisanie muzeum pod ziemię, by wykreować architekturę tła.

Budynek godzi dwie sprzeczne tradycje: kwartału i placu. Tak powstała urbanistyczna hybryda – domyka przestrzeń jak kwartał, zachowując jednocześnie walory otwartej przestrzeni. Wypłaszczenia placu kreują przedpola przed filharmonią i kościołem. Kwartał zaznacza się w przeciwnych narożach jako wypiętrzenia posadzki placu. Jedno z nich mieści muzeum, drugie stanowi pagórek domykający wnętrze urbanistyczne i chroniący je przed zgiełkiem ulicy. Nie ma wyraźnej granicy między architekturą a urbanistyką.

Otwarta formuła placu zachęca do inwencji. Topografia pozwala na odkrywanie nowych perspektyw i widoków, sprzyja spacerom czy wylegiwaniu się na słońcu. Pochyła posadzka służy do różnych zabaw, jazdy na deskorolce, a zimą – na sankach. Jednocześnie plac zachował swój wymiar symboliczny – nadal jest to miejsce wydarzeń rocznicowych – jednak nie jest już to aspekt dominujący. Dziś jest to przestrzeń zgodnie użytkowana przez różne grupy wiekowe i społeczne.

Przestrzeń ekspozycyjna została schowana pod ziemią. Schodząc w głąb nagle kończy się beton i zanurzamy się w czerni stanowiącej tło dla opowieści o losach Szczecina od początku II wojny światowej, w szerszym kontekście tego co działo się w kraju i na świecie.

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN; projekt: Lahdelma & Mahlamäki

Prace nad budynkiem Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie zostały zakończone w styczniu 2013 roku. Budynek, realizowany według projektu fińskiego architekta Rainera Mahlamäkiego, ma 12,8 tys. mkw. powierzchni użytkowej. Jedną trzecią zajmuje wystawa stała. Pozostałą część – wystawy czasowe, wielofunkcyjna sala: audytoryjna, kinowa i koncertowa, sale projekcyjne i warsztatowe, restauracja i kawiarnia. Pracownią, która współtworzyła projekt lokalnie była pracownia Kuryłowicz & Associates. Projekt i wykonanie wystawy stałej powierzono pracowni Nizio Design International. 

Budynek był nominowany do nagrody Mies van der Rohe Award 2015. Otrzymał także dwie nagrody Stowarzyszenia Architektów Polskich - w 2012 i 2013 r. Budynek muzeum z zewnątrz jest stonowany i nawiązuje do prostej bryły pobliskiego pomnika Bohaterów Getta i architektury powojennych budynków Muranowa. Jednak wewnątrz, na całej długości i wysokości jest przecięty rozświetloną, rzeźbiarską przestrzenią stworzoną przez dwie pofalowane ściany.

Jest to wieloznaczna i metaforyczna architektura, która opowiada historię żydowskich dziejów na ziemiach polskich - niemal przeciętych przez zagładę i powojenne represje. Jednocześnie jasne, otwarte przestrzenie budynku i użyte w nim naturalne materiały (drewno, kamień, miedź i mosiądz) odzwierciedlają hasło „muzeum życia”, poświęconego tysiącowi lat życia Żydów polskich i nie ograniczającego się do tematyki Holokaustu. 

Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku; projekt: ARKON Jan Kabac

Muzeum Pamięci Sybiru jest poświęcone tym, którzy od końca XVI aż do połowy XX wieku byli niewoleni i zsyłani w głąb Rosji, a później Związku Sowieckiego, jak i tym, którzy podążali tam dobrowolnie jako osadnicy lub odkrywcy. Łączy wyniki badań i narrację historyków ze wspomnieniami uczestników i świadków zdarzeń.

Budynek Muzeum łączy w sobie nowoczesną architekturę i substancję zabytkową: przedwojenny wojskowy magazyn na bocznicy kolejowej, z której odjeżdżały transporty deportowanych na wschód. Część wystawiennicza muzeum znajduje się w odnowionym dawnym budynku magazynowym, który został zachowany w niezmienionej formie, a jego ceglana elewacja została oczyszczona i odświeżona. W nowym, dobudowanym obiekcie zaprojektowano sale konferencyjne, bibliotekę, sale edukacyjne, zaplecze, a także kawiarnię. Nowopowstałą bryłę charakteryzuje surowa architektura, z dominującym betonem i szkłem. Muzeum otoczone zostało symbolicznym "lasem" stalowych słupów, które nawiązują do syberyjskiej tajgi. 

Open Air Museum Cieszyn; projekt: RS+

Jak zagospodarować wąski, zadrzewiony i dość zaniedbany pas terenu nad stromym brzegiem rzeki, a jednocześnie stworzyć nośnik dla ekspozycji opowiadającej dzieje podzielnego miasta jakim stał się Cieszyn wskutek podziału jaki nastąpił w 1920 roku? Architekci z pracowni RS+ pokazali jak, a przy tym zrobili to w bardzo oryginalny sposób.

Najbardziej imponującym elementem stworzonego przez nich projektu są umieszczone wzdłuż granicznej rzeki Olzy podświetlane „Koła Czasu” – elementy małej architektury, które za pomocą znajdujących się na nich kodów QR przekazują informacje o ważnych wydarzeniach w historii miasta, a widziane z drugiego brzegu rzeki, zwłaszcza świecąc o zmierzchu, przyciągają uwagę i zachęcają do odwiedzenia muzeum.

Oprócz pełnienia roli swoistego zawołania dla spacerowiczów po czeskiej stronie, „Koła Czasu” są również miejscem odpoczynku, oferując wygodne, drewniane, zadaszone siedziska, na których mogą odpocząć przechodnie. Poza efektownymi "Kołami Czasu" młodych ludzi do miejsca ma również przyciągnąć przeprojektowany trakt pieszo-rowerowy, w którym pojawiła się zróżnicowana zieleń, a także usytuowane pomiędzy drzewami siedziska-platformy. 

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie; projekt: Blank Architekci

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie to pierwsza tej skali inwestycja w Polsce opowiadająca o historii hutnictwa żelaza. Kompleks liczący ponad 2,5 tys. mkw. wypełniają materialne ślady historii metalurgii i produkcji stali w Polsce. Budowa zlokalizowanego w zabytkowej hali dawnej elektrowni Huty Królewskiej (późniejsza Huta Kościuszko), wzbogaconej o nowe elementy kubatury obiektu dobiegła końca w grudniu 2020 r.

Wystawa stała Muzeum oparta jest m.in. o zachowane maszyny, takie jak zespół walcowniczy z 1874 czy młot mostowy Escheringa. Wystawę stałą zaprojektował zespół VIDIFILM, a wykonała pracownia A+V z Wrocławia.  Autorami projektu budynku i wnętrz są Blank Architekci. 

Muzeum Ognia w Żorach; projekt OVO Grąbczewscy Architekci

Interaktywne Muzeum Ognia funkcjonuje z powodzeniem od kilku lat w Żorach niedaleko Katowic. Projekt architektoniczny wykonała pracownia OVO Grąbczewscy Architekci. Muzeum Ognia to budynek , który poprzez swoją architekturę oraz mieszczącą się w nim multimedialną ekspozycję próbuje zinterpretować i zanalizować zjawisko ognia.

W jaki sposób architekci wpadli na pomysł budynku? - Źródłosłów nazwy miasta, oznaczający „żar”, „pogorzelisko” nie jest przypadkowy. Podobnie jak inne słowiańskie miasta i osady o podobnej genezie nazwy (Praha, Praga, Żar) Żory powstały na miejscu wypalanego lasu. Co więcej – miasto w historii nawiedzały liczne pożary, z których najtragiczniejszy wydarzył się 11 maja 1702 roku. Zginęła wtedy połowa mieszkańców miasta, a na pamiątkę tego wydarzenia ustanowiono coroczne religijne uroczystości, które z czasem przerodziły się w święto miasta - opowiadał architekt Oskar Grąbczewski.

W części nadziemnej znajduje się część promocyjno-wystawiennicza, z kolei w podziemnej części zlokalizowane jest nowoczesne, multimedialne muzeum. Podziemia pawilonu na Hulokach podzielono się na pięć stref tematycznych: Okiełznanie żywiołu, Przez antyk i wieki średnie, Pali się, Obszar duchowości, Mędrca szkiełko i oko. 

Muzeum Śląskie, projekt: Riegler Riewe Architekten

Muzeum Śląskie według koncepcji Riegler Riewe Architekten powstało na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice. Koncepcja siedziby muzeum zakładała maksymalne wykorzystanie przestrzeni znajdującej się pod powierzchnią ziemi, a tym samym niewielką ingerencję w poprzemysłowy krajobraz.

Większość ekspozycji znajduje się w podziemnych salach, a historyczny pejzaż miasta został wzbogacony jedynie o szklane boksy doświetlające muzealne wnętrza. Dzięki takiemu rozwiązaniu siedziba Muzeum Śląskiego nawiązuje do przemysłowej historii Śląska i pierwotnej funkcji terenu. Wystawy stałe zajmują ok. 6 tys. z 25 tys. mkw. powierzchni użytkowej.

Zaprojektowane przez studio Riegler Riewe Architekten Muzeum Śląskie zostało uhonorowane nagrodą "Grand Prix Architektury Roku 2014" w konkursie organizowanym w województwie śląskim przez Stowarzyszenie Architektów Polskich – Oddział Katowice i Śląską Okręgową Izbę Architektów RP. Projekt został również wyróżniony nagrodą 

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. rodziny Ulmów w Markowej; projekt: Nizio Design International

Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej powstało na placu przy głównej drodze przebiegającej przez Markową i upamiętnia dzień, w którym żandarmi rozstrzelali Wiktorię i Józefa Ulmów, szóstkę ich dzieci oraz ukrywane przez nich żydowskie rodziny.

Muzeum to pierwsza w Polsce instytucja upamiętniająca Polaków, którzy nieśli pomoc Żydom. Wcinającą się w ziemię ascetyczną bryłę muzeum wraz z ukrytą w jej wnętrzu ekspozycją zaprojektowała pracownia Nizio Design International.

- Muzeum-symbol zamknięte w unikatowej bryle. Proste w formie, wręcz ascetyczne a jednocześnie naładowane znaczeniami, historią i emocjonalnym przekazem. To jeden z takich projektów, którego siłą jest formalna skromność i wysunięcie na pierwszy plan narracji ukrytej we wnętrzu. Opowieść o rodzinie Ulmów, zamordowanej podczas okupacji za niesienie pomocy rodzinom żydowskim, jest mocna i wyrazista sama w sobie. Projektując ekspozycję skupiłem się na ich postaciach, na zachowanych pamiątkach i artefaktach. W jej centrum umieściłem świetlisty kubik, skonstruowany na kształt domu Ulmów – mówi Mirosław Nizio. 

Muzeum II Wojny Światowej; projekt: Studio Architektoniczne Kwadrat

Muzeum II Wojny Światowej powstało w Gdańsku przy placu Władysława Bartoszewskiego, blisko historycznego centrum miasta. Od zachodniej strony dotyka Kanału Raduni, a od południowej – otwiera się na szeroką panoramę Motławy. Budynek Muzeum II Wojny Światowej nazywany jest odważną wizją o międzynarodowej randze. To wyrazista ikona głęboko zakorzenionego w Polsce tematu.

Dynamicznie wznosząca się ku górze pochyła forma bryły jest znakiem mieszczącego się pod nią muzeum. Jako miejsce upamiętniające historię jest nowym symbolem tragedii przeszłości, żywotności teraźniejszości i horyzontu przyszłości. Autorzy projektu architektonicznego nazwali go „milczącym gmachem”, który powinien wywoływać u zwiedzających głębokie refleksje. Za projekt bryły odpowiada Studio Architektoniczne Kwadrat, zaś za wnętrza LOFT Magdalena Adamus.

Muzeum Pamięci Palmiry; projekt: WXCA

Zaprojektowane przez pracownię WXCA Muzeum Pamięci Palmiry to obiekt, który ma na koncie liczne wyróżnienia za architekturę, w tym także nominację do Europejskiej Nagrody im. Miesa van der Rohe. Zbudowany w 2011 roku gmach zaprojektowany został wśród drzew, będących niemymi świadkami tragedii sprzed lat. Ascetyczna forma budynku oraz surowość użytych materiałów stanowią adekwatne tło dla prezentowanych pamiątek.

Charakterystycznym elementem budynku są wycięte w zielonym dachu okrągłe otwory, w które "wpuszczono" szklane patia z rosnącymi w nich drzewami. Na elewacji budynku zastosowano beton architektoniczny, szkło oraz okładziną stalową przestrzeloną na wylot 2252 otworami. Liczba nie jest przypadkowa i odpowiada liczbie osób pochowanych na cmentarzu ofiar niemieckiego terroru.

Podobał się artykuł? Podziel się!