Warszawska kamienica pełna ciekawostek

Kamienica przy ul. Oboźnej 11 jest własnością m.st. Warszawy, które planuje remont elewacji oraz klatek schodowych. Budynek ujęty jest w gminnej ewidencji zabytków. We wrześniu 2022 r. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie administracyjne w sprawie wpisu kamienicy do rejestru zabytków.

Wczesnomodernistyczna kamienica czynszowa została wzniesiona w 1912 r. dla Tomasza Zbąszyńskiego przez warszawską spółkę architektoniczno-budowlaną Józef Napoleon Czerwiński i Władysław Heppen. 
Wielopiętrowy dom był przykładem nowoczesnej, miejskiej kamienicy o starannie wykonanej, historyzującej dekoracji elewacji oraz wnętrz. Kamienica została wyposażona w instalację elektryczną, gazową oraz windy. 

Podczas powstania warszawskiego całkowitemu zniszczeniu uległ dach oraz północno-wschodni narożnik 4 i 5 piętra, a spora część wnętrz wypaliła się. Po wojnie kamienicę wyremontowano. Budynek zyskał nowy, niższy dach, pozbawiony lukarn.

Badania potrzebne do wpisu i remontu

Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków w 2021 r. zleciło wykonanie karty ewidencyjnej kamienicy, pomocnej podczas procedowania wpisu do rejestru. 
Przeprowadzenie badań BSKZ powierzyło prof. dr hab. Robertowi Rogalowi. Ich efekty wejdą w skład projektu budowlanego i programów prac konserwatorskich. Analizami zostały objęte elewacje od strony ul. Oboźnej oraz ul. Karasia, przejazd bramny oraz cztery klatki schodowe. Na podstawie wyników badań prowadzony będzie remont kamienicy. 

Autor wykonał kilkadziesiąt odkrywek i pobrał kilkadziesiąt próbek do badań laboratoryjnych. Dzięki nim można rozpoznać sposób wykonania dekoracji oraz elementów wystroju wnętrz oraz określić stan ich zachowania.
Dolne partie ścian kamienicy przebadano metodą termowizyjną oraz wykonano pomiary wilgotności murów, które okazały się suche.  

Dużo oryginalnych zapraw  

Badania elewacji oraz przejazdu bramnego pokazały, że pod wtórnymi warstwami malarskimi zachowało się dużo oryginalnych zapraw, z których wykonano dekoracje rzeźbiarskie, takie jak sztukaterie, gzymsy i płaszczyzny. Zaprawy te nie były pierwotnie malowane farbą. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że są to cementy naturalne imitujące kamień.

Autor badań pisze: „eksponowano ich naturalny, ciepły kolor, który prawdopodobnie był modelowany, sprawiają wrażenie elewacji z piaskowca. Za takim rozwiązaniem przemawia zróżnicowana jasność oryginalnych zapraw obserwowana w miejscach wykonania odkrywek oraz w strukturze pobranych próbek”. 

W czasie powojennej odbudowy tynki naprawiano zaprawami, które zamiast cementów naturalnych zawierały powszechne już wówczas cementy portlandzkie. W celu ujednolicenia wyglądu elewacje pomalowano 2-3 krotnie białą, kremową, a nawet różową farbą. Dzięki badaniom wiemy, że metalowe balustrady balkonów i schodów miały kolor ciemnobrązowy.

Badania na klatkach schodowych

Ściany i sufity klatek pokryte są tynkami wapienno-piaskowymi, pomalowanymi pierwotnie farbą w kolorach jasnożółtym i jasnooliwkowym. W głównej klatce schodowej odkryto na ścianie fragmenty polichromii w formie dekoracji pasowej. Ciekawym elementem wystroju są stalowe listwy zabezpieczające narożniki ścian, zachowane w kilku miejscach na głównej klatce schodowej. 

Na klatkach zachowało się tylko dwoje oryginalnych drzwi, w tym jedne do mieszkania oraz kilka ościeżnic. Z wyjątkiem jednej ościeżnicy, zabytkowe elementy stolarki były pierwotnie pokryte mazerunkiem – dekoracją wykonaną za pomocą farb olejnych, imitującą usłojenie drewna. 

Podobał się artykuł? Podziel się!