Popyt na biura i dynamika rynku generują wzrost zainteresowania usługami Fit-Out – kompleksowym projektowaniem, kosztorysowaniem i wykonaniem przestrzeni biurowych.Nie tylko główne skupiska biznesowe stawiają wyzwania wykonawcom. Wzrostowi popytu na usługi Fit-Out towarzyszy wzrost cen.
Kryzys na rynku budowlanym w Polsce zdaje się jak na razie omijać rynek powierzchni biurowych, który ma się bardzo dobrze. Jak podają m.in. JLL i Cushman& Wakefield w ostatnich raportach, podaż na rynku biurowym w Polsce na koniec 3 kwartału 2018 r. przekroczyła 10,2 mln mkw. Kolejne 1,7 mln mkw. jest w budowie, co wciąż nie zaspokaja rynkowych potrzeb konsumentów. Popyt na biura i dynamika rynku generują wzrost zainteresowania usługami Fit-Out – kompleksowym projektowaniem, kosztorysowaniem i wykonaniem przestrzeni biurowych. Te, jeśli zrealizowane właściwie, pozwolą inwestorom wygenerować jeszcze większe zyski.
Jak wynika z ostatniego raportu JLL poświęconego rynkowi biurowemu, Polska uchodzi za doskonałe miejsce do inwestycji. Z kolei US News & World Report określa Polskę jako trzecią najlepszą lokalizację do inwestowania na świecie, po Filipinach i Indonezji, a pierwszą w Europie. Przewidywania są jednoznaczne – w nadchodzących latach w Polsce coraz więcej firm będzie otwierać swoje nowe bądź też kolejne biura, a rynek powierzchni biurowych będzie się dalej rozwijał. Potwierdzenie tej tezy stanowi m.in. fakt, że współczynnik pustostanów stale maleje nawet pomimo dużej nowej podaży na rynku, co świadczy z jednej strony o jego wysokiej chłonności, a z drugiej o silnym zainteresowaniu ze strony najemców.
Co ciekawe, nie tylko główne skupiska biznesowe, takie jak Warszawa, przyciągają przedsiębiorców i inwestorów. Rozwój biurowych centrów w lokalnych stolicach biznesowych, na przykład we Wrocławiu czy Krakowie, oznacza, że rynek aranżacji biurowych będzie się rozwijał coraz dynamiczniej. Jak wynika z raportów JLL i Cushman& Wakefield, poza Warszawą w budowie znajduje się w tej chwili ok. 1,1 miliona mkw. nowoczesnych biur, a Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Katowice, Poznań, Łódź, Lublin i Szczecin powoli wyrastają na biurowe metropolie Europy Środkowo-Wschodniej. Raport ABSL na rok 2018 przywołuje także fakt, że wysokiej klasy biura w Polsce są atrakcyjne nie tylko ze względu na potężne zasoby wykwalifikowanej kadry, lecz także pomimo wzrostów nadal niskie w skali Europy czynsze za najem.
Wraz ze wzrostem liczby tworzonych powierzchni biurowych, znacząco wzrósł także popyt na usługi typu Fit-Out, czyli kompleksowe projektowanie i realizację przestrzeni biurowych.
– Polska przyciąga inwestorów, a swoje siedziby w największych miastach coraz chętniej otwierają zagraniczne i lokalne korporacje. Co za tym idzie, także usługi Fit-Out przyciągają z roku na rok więcej chętnych, którzy zainteresowani są dostosowaniem najmowanej powierzchni do potrzeb swoich i swoich pracowników – potwierdza Bartosz Dąbrowski, prezes zarządu firmy Techbud Kosztorysy, zajmującej się kosztorysowaniem Fit-Outów.
Fit-Outy biur realizowane są na podstawie wycen opracowywanych często na podstawie wielowariantowych tabeli inwestorskich służących do budżetowania w zgodzie ze specyfikacją, budżetem oraz standardami określanymi przez inwestorów lub najemców.
– Oprócz rzeczy jak architektura, prestiż, wykończenie, ważne są też technologie – mówi Karol Wyka, dyrektor HB Reavis w Polsce odpowiadający za wynajem biurowców. – Najemcy zwracają uwagę na to jakie aplikacje są w budynku, jak jest sterowany system klimatyzacji itp. – dodaje. Te elementy również podlegają kosztorysowaniu na etapie wstępnym.
Wzrostowi popytu na usługi Fit-Out towarzyszy wzrost cen. JLL raportuje, że za aranżację biura najwyższej klasy A w Polsce inwestor lub najemca musi zapłacić ponad 500 euro za mkw. Wielkość budżetu inwestora to jednak wciąż kwestia stanowiąca główne wyzwanie stawiane dziś firmom projektowym realizującym kompleksowe projekty aranżacji wnętrz w lokalach komercyjnych.
Oszacować koszty, zaplanować pracę i zabezpieczyć zyski
Jak się okazuje, skorzystanie z zewnętrznego zespołu specjalistów ds. kosztorysów przy tworzeniu i realizacji projektu Fit-Outu, tj. od zaprojektowania rozkładu pomieszczeń i wyglądu oraz umeblowania wnętrz po prace wykończeniowe, jest skutecznym sposobem na optymalizację kosztów realizowanej inwestycji.
– Odpowiednio opracowane przedmiary i kosztorys, stanowiące integralną część projektu Fit-Outu, pozwalają inwestorowi lub generalnemu wykonawcy na określenie pełnego zakresu i planu prac oraz oszacowanie z dużą dokładnością kosztów jakie pochłonie planowana inwestycja – mówi Bartosz Dąbrowski z Techbud Kosztorysy. – Korzystanie z usług doświadczonych kosztorysantów na etapie projektowania pozwala unikać sytuacji, w których na skutek niedoszacowania realizacja inwestycji staje się niemożliwa, a inwestor, chcąc ukończyć projekt, zmuszony jest szukać kolejnych źródeł finansowania. To w realiach polskich zdarza się wciąż bardzo często – dodaje.
Co więcej, opracowywane przez kosztorysantów tabele inwestorskie ułatwiają negocjacje finansowe z potencjalnymi podwykonawcami wybieranymi na etapie realizacji inwestycji.
W przypadku rearanżacji obecnej przestrzeni biurowej firmy i dostosowania jej do wymagań zleceniodawcy, jak i aktualnych trendów rynkowych, dochodzi konieczność pogodzenia prac modernizacyjnych z potrzebą zachowania nieprzerwanej działalności operacyjnej firmy. To wymaga odpowiedniego planu. W takich przypadkach najemcy biur także decydują się na skorzystanie z usług firm oferujących kompleksowe usługi Fit-Out.
Projektant, Członek Zarządu Pracownia Architektoniczna 1997 sp. z o.o.
Projektant Pracownia Architektoniczna 1997 sp. z o.o.
Prezes Zarządu, Projektant BULANDA MUCHA Architekci
Właściciel UGO architecture
Prezes, Generalny Projektant AGG – Architekci Grupa Grabowski Sp. z o.o.
Wiceprezes, Generalny Projektant AGG – Architekci Grupa Grabowski Sp. z o.o.