Trudna sztuka medycznego projektowania

Projektowanie placówek medycznych jest na tyle specyficznym działaniem, że niewielu architektów posiada wiedzę, by takie obiekty realizować. Kompetencji tych nie można łatwo pozyskać, a w praktyce architektonicznej należy je stale pogłębiać i zbierać najnowsze opracowania z zakresu architektury szpitalnej, aparatury medycznej, rozwiązań technologicznych, instalacyjnych, także prawa i norm. EFFI Orthopedic Clinic z Krakowa będzie jedną z najnowocześniejszych klinik ortopedycznych w Polsce, a jej projektem i realizacją zajęła się architekt z Pomorza – Żaklina Nowodworska. Rozmawiamy z projektantką o tym co wyróżni ten projekt i co jest najważniejsze przy projektowaniu tak innowacyjnych placówek.

Co trzeba wziąć pod uwagę przy projektowaniu kliniki/szpitala? Co jest najważniejsze?

Żaklina Nowodworska: Nie ma sprawdzonego przepisu na stworzenie kliniki doskonałej. Kluczowym w projektowaniu obiektów medycznych jest układ funkcjonalny. Na poczucie komfortu pacjentów wpływa łatwość poruszania się po obiekcie i czytelny układ komunikacyjny, co niweluje poczucie stresu. Im bardziej złożony, rozbudowany jest obiekt - tym ważniejsze jest to aby ułatwić poruszanie się po klinice, także z uwagi na personel. Istotne są też warunki higieniczno-sanitarne oraz wymagania co do konkretnych pomieszczeń. Zastosowane przy wykończeniu wnętrz materiały muszą być zmywalne i łatwe w utrzymaniu czystości. Kolory tworzące atmosferę pomieszczenia są równie ważnym elementem wystroju. W zależności od specyfiki i programu obiektu, możemy sobie pozwolić na większe lub mniejsze wariacje kolorystyczne. Kolory ciemne, pojawiające się coraz częściej w obiektach medycznych, ponieważ nadają one powagi, dostojeństwa, elegancji – choć na pewno nie powinny być stosowane w nadmiarze. W przypadku EFFI Orthopedic Clinic pozwoliliśmy sobie na taką ekstrawagancję w korytarzach oraz części biurowej - dla dodania kontrastu, akcentu we wnętrzu.

Czyli dobra klinika, to właściwie jaka? Nowoczesny obiekt ochrony zdrowia nie jest zbiorem pomieszczeń, w którym pacjent przechodzi z miejsca na miejsce, jak na taśmie. Co obecnie bierze się pod uwagę projektując klinikę?

Przy projektowaniu kliniki EFFI braliśmy pod uwagę przede wszystkim komfort pacjenta w aspekcie zarówno czysto fizycznym jak i psychicznym. Przykładem tego jest stworzenie we współpracy z inwestorem niekonwencjonalnego rozwiązania polegającego na zaprojektowaniu przebieralni pomiędzy gabinetem konsultacyjnym a gabinetem badań - tak aby pacjent mógł przebrać się do badania w komfortowych warunkach. Przygotowany gabinet konsultacyjny służy tylko i wyłącznie do rozmowy z pacjentem. Przebieralnia tworzy granicę pomiędzy etapem rozmowy z lekarzem a częścią czysto medyczną - czyli badaniem. Każda z tych przestrzeni wymaga innej atmosfery i infrastruktury: do rozmowy w gabinecie konsultacyjnym niezbędne jest miłe światło, wygodne siedzisko. Badanie natomiast wymaga specjalistycznego oświetlenia oraz odpowiedniej do tego celu leżanki. Obiekt medyczny to oczywiście nie tylko zbiór pomieszczeń, ale także odpowiednio wyszkolona obsługa. Coraz większy nacisk podczas projektowania tego typu placówek kładzie się na satysfakcje personelu. Pomieszczenia socjalne, magazynowe i gospodarcze, które zaprojektowaliśmy są niewidoczne z poziomu pacjenta, ale niezbędne dla funkcjonowania całego przedsięwzięcia. Ważne jest, aby obsługa czuła się dobrze w swojej pracy, aby była zadowolona z miejsca, w którym przebywa – to przenosi się bezpośrednio na interakcję z pacjentem.

Specjalizacja EFFI to ortopedia. Czy ta dziedzina nakłada na architekta jeszcze dodatkowe wyzwania?

Nieodzownym elementem ortopedii jest obrazowanie. Istotnym obszarem funkcjonalnym projektu jest więc część diagnostyczna, w której znajduje się jeden z najnowocześniejszych rezonansów magnetycznych w Polsce. Stał się on sercem projektu ze względu na swoje wymagania techniczne. Urządzenie to jest bardzo wrażliwe na środowisko zewnętrzne i mimo, że znajduje się wewnątrz budynku to np. ruchome obiekty metalowe w stosunkowo bliskim otoczeniu mogłyby na niego oddziaływać. Sam rezonans natomiast zamknięty jest w Klatce Faradaya wykonanej z miedzi – dlatego miedź stałą się motywem przewodnim wystroju wnętrza. Chcieliśmy ją uwidocznić jako jeden z ważniejszych elementów składowych tego projektu. Nie można też zapominać, że specyfika projektowania kliniki ortopedycznej wymaga położenia dużego nacisku na dostępność obiektu dla osób z dysfunkcją ruchową. Pomieszczenia muszą być stosunkowo duże, aby zapewnić komfort osobom poruszającym się na wózkach oraz o kulach. Specjalnie z myślą o pacjentach zostały zaprojektowane przebieralnie, umożliwiające przygotowanie się do wizyty w komfortowych warunkach. Zaprojektowane przestrzenie są odpowiednio duże i wyposażone w miejsca do siedzenia, tak aby pacjent bezpiecznie mógł przygotować się do badania. Trzeba pamiętać, że prawo reguluje wymagania względem budynków użyteczności publicznej w sposób dosyć jednoznaczny, bez względu na ich konkretne przeznaczenie. Przestrzegania zasad dostępności przestrzeni, czyli brak progów, dostępność poszczególnych kondygnacji, toalety przystosowane dla niepełnosprawnych to podstawa dzisiejszego podejścia do projektowania. 

Jak może Pani porównać pracę nad kliniką z innymi obiektami, które wyszły spod Pani ręki?

Projekt EFFI jest zdecydowanie trudniejszy od pozostałych moich prac z uwagi na część diagnostyczną. Każde urządzenie ma swoje wymagania przestrzenne, techniczne oraz instalacyjne. Lokalizacja rezonansu, a także innych technologii medycznych wiąże się z wieloma obostrzeniami i to musi być punktem wyjścia podczas projektowania. W obiektach mieszkalnych lub biurowych możemy sobie pozwolić na większą dowolność, mamy duże pole manewru w zakresie estetyki, nie projektujemy tego dla osób, które wymagają szczególnej opieki. Dlatego ten projekt wymagał od nas dużego zaangażowania z zakresu zarówno wiedzy technicznej, jak i wyczucia estetyki.   

Czy architektura może pomagać w leczeniu? Czy dobrze zaprojektowana Klinika może poprawiać samopoczucie i komfort pacjentów?

Dobrze zaprojektowana przestrzeń może redukować stres u pacjentów. Architektura nie tyle pomoże w leczeniu, co nie będzie przeszkadzała, nie powodując negatywnych skojarzeń czy emocji. Ważne jest by dać pacjentowi poczucie bezpieczeństwa, odciągnąć myśli od jego stanu zdrowia i skupić na otaczającej przestrzeni. Lokalizacja EFFI Orthopedic Clinic jest doskonała dla tego typu przedsięwzięcia - budynek umieszczony jest w historycznym, pięknie zadbanym parku z XIX wieku, pełnym kojącej zieleni. Coraz większy nacisk kładziemy na terapeutyczne znaczenie roślin, dlatego wprowadziliśmy je także do wnętrz, głównie w przestrzeniach ogólnodostępnych. Architektura potrafi bardzo mocno oddziaływać na nasz stan psychiczny, szczególnie kiedy jesteśmy w gorszej kondycji. Ważne jest zachowanie poczucia przestrzeni, świeżości i czystości.  Zależnie od programu obiektu zmieniać się będą także wymagania estetyczne - w przypadku EFFI Orthopedic Clinic pozwoliliśmy sobie na stworzenie wnętrza dynamicznego i bardzo przestrzennego, ponieważ pacjent nie będzie spędzał tam długich godzin siedząc w recepcji czy przebywając w gabinetach lekarskich.    

Co składa się na strefę wellbeing, którą stworzyła Pani w EFFI? Czy czymś się wyróżnia? Jakie zostały zastosowane rozwiązania architektoniczne?

Pojęcie wellbeing kojarzy się raczej ze spa i relaksem, ale również z szeroko pojętym komfortem, zarówno psychicznym jak i fizycznym. W przypadku EFFI Orthopedic Clinic staraliśmy się stworzyć przyjemną w odbiorze przestrzeń w obrębie gabinetów lekarskich oraz miejsc przeznaczonych tylko dla pacjentów tj. przebieralnie, szatnie. Zależało nam, aby pacjenci czuli się bezpiecznie i komfortowo. Liczne rośliny, oprawy dekoracyjne oraz inne elementy wystroju miały na celu stworzenie miejsca niepowtarzalnego. Przyjemne światło dekoracyjne, roślinność oraz otwarcie na park powinny kojąco wpływać na przyszłych pacjentów EFFI Orthopedic Clinic.

Podobał się artykuł? Podziel się!