Przywracają różnorodność biologiczną w Warszawie. Ostatni etap eko-projektu

Rozpoczął się ostatni etap prac w ramach projektu „Szuwar Warszawski”. Projekt ma na celu ochronę różnorodności biologicznej poprzez m.in. renaturyzację zbiorników wodnych.

• Od ubiegłego roku Zarząd Zieleni m.st. Warszawy realizuje w mieście projekt Szuwar Warszawski, którego celem jest ochrona różnorodności biologicznej.
• Właśnie rozpoczął się najważniejszy etap projektu, czyli renaturyzacja zbiorników i cieków wodnych. Celem jest przywrócenie ich naturalnego stanu – sprawić, by w stolicy wyrosły szuwary.
• W efekcie poprawią się warunki życia ptaków, płazów i innych zanikających gatunków zwierząt związanych z siedliskami wodnymi w mieście.
• Prace we wszystkich lokalizacjach mają planowo zakończyć się w tym roku.

Renaturyzacja zbiorników i cieków wodnych obejmuje wiele działań przyjaznych dla przyrody. Oprócz tego, że odtwarzane są strefy naturalnej roślinności w stawach, ZZW buduje także zastawki zatrzymujące wodę, tworzy wypłycenia, robi miejscowe rozbetonowanie i wypłaszcza skarpy zbiorników.

Prace związane z „Szuwarem Warszawskim” prowadzone są w pięciu dzielnicach: w Śródmieściu, na Mokotowie, Ursynowie, Żoliborzu i Bielanach. Do renaturyzacji wybrano zbiorniki wodne, w których stwierdzono zanikanie chronionych gatunków zwierząt – w szczególności płazów (ich wymieranie świadczy o degeneracji terenu, na którym bytowały). Techniczne koncepcje procesu odbudowy naturalnych warunków przyrodniczych stworzone zostały po przeprowadzeniu licznych badań i ekspertyz. Prace we wszystkich lokalizacjach planowo zakończą się w tym roku.

Zastawka w rezerwacie przyrody Morysin w Wilanowie wyremontowana w ramach projektu „Szuwar Warszawski”, fot. ZZW

Trwające prace w ramach projektu

Na terenach objętych projektem, w okolicach zbiorników i cieków wodnych, na bieżąco usuwane są inwazyjne rośliny: rdestowce, klony jesionolistne, orzechy włoskie czy robinie akacjowe. Obce, inwazyjne gatunki roślin wypierają rodzime, typowe dla lasów łęgowych. W rezultacie niszczą środowisko, w którym występują chronione gatunki zwierząt.

W ramach projektu przeprowadzana jest także czynna ochrona rybitwy czarnej na Jeziorze Powsinkowskim w Wilanowie. Jest to rzadki i chroniony w Unii Europejskiej gatunek ptaka wodnego, dla którego Jezioro Powsinkowskie stanowi jedyne miejsce gniazdowania w Warszawie i okolicy. Dzięki temu, że na wodzie umieszczane są platformy lęgowe, udało się utrzymać populację tego ptaka w stolicy. ZZW stara się również ograniczać wpływ ludzi na miejsca gniazdowania sieweczki rzecznej w międzywalu Wisły w Wilanowie. Ponieważ ptaki te gniazdują na ziemi, teren oznakowujemy i wygradzamy.

Na Kanale Piaseczyńskim w Parku Agrykola umieszczona została specjalna platforma pokryta roślinnością. Stanowi ona całoroczne miejsce służące do spoczynku, żerowania i rozrodu ptaków oraz płazów. Ze sztucznej wyspy mogą korzystać m.in. wędrujące w stronę Wisły nurogęsi.

Renaturyzacja zbiorników wodnych w Warszawie

Latem tego roku ZZW przystąpił do realizacji najważniejszego założenia projektu „Szuwar Warszawski” – do przywracania naturalnego stanu środowiska wybranych zbiorników i cieków wodnych w Warszawie.

Renaturyzacja polega na tym, że wprowadza się do stawów roślinność przybrzeżną i szuwarową, a brakuje jej tam, gdzie linia brzegowa jest bardzo przekształcona przez człowieka, np. silnie umocniona. Taka ingerencja w środowisko degraduje stan ekologiczny zbiorników. Teraz przywracane są strefy naturalnej roślinności, która pełni m.in. funkcję fitoremediacyjną.

To znaczy, że rośliny oczyszczają wodę. Robią to na tyle skutecznie, że nie trzeba podejmować dodatkowych działań. Co więcej, te rośliny są też formą umocnień brzegowych. ZZW umacnia brzegi w taki sposób, żeby to wyglądało naturalnie – roślinność, którą wprowadzamy do zbiorników, przykryje sztuczne wzmocnienia. W naszych umocnieniach stosujemy też naturalne materiały, np. drewno czy maty kokosowe, i one stanowią podłoże dla roślin.

Jednym z działań prowadzonych w ramach renaturyzacji jest budowa zastawek. Zastawki pomagają w retencji wody. Retencja wody jest ważna – a w lasach wręcz kluczowa – ponieważ dzięki ograniczeniu odprowadzania wody z gleby poprawia się poziom wód gruntowych, a w efekcie zwiększa się zasób wód podziemnych. Korzystają na tym zwierzęta. Zatrzymywanie wody w gruncie nie tylko poprawia warunki przyrodnicze terenu. Jest ważne także ze względu na niwelowanie negatywnych skutków zmian klimatu.

Działania w Lesie Kabackim

Najwięcej działań w zakresie renaturyzacji zbiorników i cieków wodnych prowadzi się w Lesie Kabackim. Zostaną tu zbudowane aż trzy zastawki na rowach odwadniających. Prace w terenie rozpocząć się mają w przyszłym tygodniu. Odpływ wody w lesie w czasie suszy jest szczególnie dotkliwy w dla roślin i zwierząt. Utrzymywanie terenów zabagnionych to jedna z form zapewniania im ochrony. Oczka wodne w otulinie rezerwatu przyrody stanowią prawdopodobnie najbogatszą ostoję płazów w Warszawie. Żyją w nich, m.in. traszka grzebieniasta i kumak nizinny.

Prace renaturyzacyjne na zaawansowanym etapie trwają na Żoliborzu na zbiornikach przy ul. Tołwińskiego – w tej lokalizacji zbiorniki są teraz częściowo opróżniane z wody. Prace prowadzone są także przy Trasie Siekierkowskiej, na Stawach Brustmana na Bielanach i zbiornikach Moczydło 1 oraz Moczydło 2 na Ursynowie. Natomiast w rezerwacie przyrody Morysin w Wilanowie została wyremontowana zastawka i zamontowaliśmy przy niej dodatkowe ogrodzenie.

W czerwcu i lipcu przeprowadzono na Pradze-Północ (Golędzinów) i na Żoliborzu (Park Fosa i Stoki Cytadeli) warsztaty dotyczące ochrony płazów w miastach. Podczas warsztatów mieszkańcy mogli zobaczyć płazy napotkane w terenie, m.in.: żabę zieloną, traszkę zwyczajną, ropuchę zieloną. W czasie teoretycznej części spotkania w Pawilonie Edukacyjnym Kamień rozmawiano o zagrożeniach, metodach ochrony i biologii płazów.

Po zakończeniu projektu „Szuwar Warszawski” planowane są działania, które podtrzymają uzyskane efekty. Takie działania to np. zabezpieczanie zastawek przed uszkodzeniami i utrzymywanie na wodzie platform dla ptaków.

Działania realizowane są w ramach unijnego projektu „Ochrona zagrożonych gatunków związanych z siedliskami wodnymi na terenie Warszawy” (SzuwarWarszawski), realizowanym od 2020 r. przez Miasto Stołeczne Warszawa, w którego imieniu działa Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. 

Podobał się artykuł? Podziel się!